Dwa oblicza tlenu
Nie wyobrażamy sobie życia bez tlenu. Pierwiastek ten pobierany jest z powietrzem poprzez płuca, gdzie w pęcherzykach płucnych zachodzi wymiana gazowa. Następnie wiązany jest ze składnikiem krwi – hemoglobiną – i rozprowadzany jest do wszystkich komórek ciała, gdzie bierze udział w procesach metabolicznych. Bez niego, życie nie byłoby możliwe. Natomiast niewiele osób zdaje sobie sprawę, że ten życiodajny pierwiastek ma także swoją drugą, gorszą twarz.
Tak jak tlen dostarczany jest do każdej komórki organizmu, tak w każdej z nich (oraz jej otoczeniu) mogą powstać reaktywne formy tlenu (RFT) – wolne rodniki, tlen singletowy oraz nadtlenek wodoru i to w trakcie przetwarzania go na energię. Trzeba jednak nadmienić, że pod kontrolą procesów enzymatycznych jest 98-99% tlenu, ale 1-2% tej ilości nie jest przetwarzana do końca i zatrzymuje się na etapie pośrednim i stąd obecność RFT, w tym wolnych rodników. Niby nie jest to duża ilość, ale podczas całego życia, będzie to ilość znacząca, zwłaszcza, że reakcje ich powstawania nasilają palenie papierosów (także bierne), alkohol, promieniowanie słoneczne, zła dieta, silny i długotrwały stres czy też wdychanie spalin, a więc czynniki, których w naszym życiu, zwłaszcza w XXI wieku, nie brakuje.
Problem tkwi w ilości
Warto zaznaczyć, że wolne rodniki mają także korzystne działanie w organizmie człowieka. Są używane przez ciała odpornościowe do niszczenia bakterii chorobotwórczych, a także utleniają substancje toksyczne. Reaktywne formy tlenu są także istotne z punktu widzenia apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórki) oraz w procesie krzepnięcia krwi. Należy więc zadać sobie pytanie: dlaczego walczymy z wolnymi rodnikami i czemu wolne rodniki są tak niebezpieczne dla organizmu człowieka?
Problem pojawia się przede wszystkim w tym, że wolnych rodników powstaje zdecydowanie za dużo, a jak wielokrotnie bywa, bezpieczne jest tylko to co występuje w odpowiedniej proporcji. Można przytoczyć słowa ojca nowożytnej medycyny, Paracelsusa: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę”. To właśnie zaburzenie bezpiecznego stosunku wolnych rodników do antyoksydantów powoduje, że wolne rodniki stają się dla człowieka niebezpieczne.
Nie lekceważ objawów szybkiego starzenia się
To właśnie wolne rodniki obarcza się winą za starzenie się skóry, osłabienie jej elastyczności i powstawanie zmarszczek. To tylko zewnętrzne, ale łatwo zauważalne zmiany. Prawda jest taka, że wolne rodniki powodują znacznie więcej spustoszeń w naszym organizmie, które nie są często widoczne gołym okiem, czy nawet odczuwalne dotkliwiej.
- Po pierwsze, są uznawane za praprzyczynę powstawania miażdżycy dzięki zdolności do uszkadzania ściany naczyń krwionośnych, a także utleniania tłuszczów.
- Po drugie, może zmieniać strukturę kodu genetycznego komórki, powodując jej niekontrolowane namnażanie, a więc wolne rodniki mają swój udział w powstawaniu nowotworów – co potwierdzają naukowcy.
- Oczywiście lista chorób, które wiąże się z działaniem wolnych rodników jest znacznie dłuższa. Są to między innymi:
- choroba Alzheimera,
- choroba Parkinsona,
- cukrzyca,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- astma,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- niewydolność nerek,
- czy choroba zwyrodnieniowa stawów.
Jak się broni organizm
Nasz organizm codziennie broni się przed wolnymi rodnikami. Dużą rolę w tym procesie odgrywają witaminy A, C i E, jednak okazuje się, że ich ilość w diecie przestaje być wystarczająca, dlatego warto sięgnąć po dodatkowych obrońców naszego organizmu, a więc inne antyoksydanty. Są to substancje będące tak zwanymi „wymiataczami wolnych rodników”.
Do grupy przeciwutleniaczy należą
- wcześniej wspomniane witaminy A, C i E, ale także
- cynk,
- selen
oraz substancje biologicznie aktywne pochodzenia roślinnego, takie jak:
- karotenoidy (zawarte w żółtych oraz czerwonych warzywach i owocach, a także ciemnozielonych warzywach liściastych) czy
- polifenole (wino, winogrona, zielona herbata), zwłaszcza wchodzące w ich skład:
- flawonoidy o charakterze barwników – a więc antocyjany (obecne przede wszystkim w owocach jagodowych – czarnych jagodach, żurawinie, borówkach, malinach).
Zadbaj o sprzymierzeńców twojego zdrowia
Dostarczanie antyoksydantów z dietą pozwala utrzymać w ryzach reakcje powstawania wolnych rodników, zmniejszając ich negatywne działanie na organizm człowieka. Badania epidemiologiczne pokazują, że wysokie spożycie warzyw i owoców bogatych w antyoksydanty zmniejsza ryzyko wielu, między innymi wcześniej wymienionych, chorób. Jako przykład niech posłuży obserwacja ludności południowej Francji oraz Anglii i Walii. Wykazano, że 5-krotnie mniejsza śmiertelność z powodu chorób serca dotyczy właśnie Francuzów. Po analizie jadłospisów, jako główny wpływ na ten stan rzeczy, naukowcy podają wysokie spożycie warzyw i owoców bogatych we flawonoidy, a także wyższe spożycie czerwonego wina zawierającego antocyjany.
Trenujesz – dostarczaj antyoksydanty w dużych ilościach
Odpowiednia ilość antyoksydantów jest niezwykle istotna w diecie człowieka żyjącego w XXI wieku, na którego czyha wiele wolnorodnikowych zagrożeń. Pozwolą one uchronić przed wieloma chorobami i dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem. Na koniec warto też wspomnieć, że antyoksydanty są ważne w przypadku osób o bardzo wysokiej aktywności fizycznej, która także przyczynia się do większej produkcji wolnych rodników. Suplementacja preparatami dostarczającymi przeciwutleniacze jest wręcz niezbędna w czasie uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych.
Nie ma jeszcze komentarzy.